Yeni Kiracı

İonesco, 1954’de yazmış Yeni Kiracı’yı… Müthiş bir öngörü ile günümüz insanına dair yakaladığı tema, tüketim toplumun birer sadık üyesi haline gelmiş bizlere groteske doğru giden bir aynalar dizisi tutuyor. Uyumsuz Tiyatro’nun önde gelen yazarlarından biri olan Ionesco’nun yarattığı bu metin, kendi tepkiselliğimizi üzerine kurduğumuz bir taslak metin olarak ele alındı.

Tüketim toplumunun bireysel ilişkileri, değer ölçülerini, hatta gerçek aşkı ve sevgiyi yerle bir ettiği hayatlarımızın uyumsuzluğu, bitkinlik yaratan dünyanın ortasında, hala yaşama isteği ve anlamlandırma umudu ile muhalifliğimizi korumaya çalıştığımız için seçilmiştir.

Yeni Kiracı’da yaratılan dünya ve kişiler, halen yaşamakta olduğumuz dünyanın içinden çekilip alınmışlardır ve izdüşümleri hayatlarımızın neredeyse çok benzeridir. İonesco’nun evrenini, anlamsızca çoğalma ve genişleme telaşı içinde, dünyada hep kiracı konumunda tutulmaya çalışan ve sadece istatistiki bir tüketici olarak görülen bizlerin evreni ile birleştirdik . Kapitalizmin akıldışı hayat önermesinden çıkan tuhaflık evreniyle…

Jean Baudrillard’ın, ‘Tüketim Toplumu’ adlı kitabının en başına koyduğu alıntı, adeta Yeni Kiracı için söylenmiş gibi…

“Bütün maddi tatminleri sağlayın ona, öyle ki uyumak, çörek yemek ve dünya
tarihini sürdürmeyi dert edinmekten başka yapacak şeyi kalmasın;
yeryüzünün tüm mallarına boğun ve saç diplerine kadar mutluluğa
gömün: Bu mutluluğun yüzeyine küçük kabarcıklar çıkacaktır, suyun
üzerinde olduğu gibi.” – Dostoyevski / Yeraltından Notlar

Laçin Ceylan

Neden Yeni Kiracı?

Kapitalizmin, günümüz insanını anlamlandırma ve onaylama araçlarından biri de tüketimdir. Tüketim çılgınlığının en önemli unsuru ise suni ihtiyaçlar yaratmaktır. Gerçekte ihtiyacı olmayan sayısız eşyayı ve durumu satın olarak, günümüz insanı, varlığını anlamlı ve güçlü hisseder. Bütün hayatını eşya çoğunluğunu artırarak, sağlama almak hisseder. Maddi bir güvenlik alanı oluşturmak için çalışır, çabalar ve tükettiğimiz kadar anlamlı olduğumuz günümüz dünyasında, “insan olma” özelliklerini yitirir. Hiçbir zaman gerçek bir doyum ve güvenlik hissetmez. Çünkü kapitalist sistem, tüketimi, arsızca talep etmeye devam eder. Tükettikçe yükselme, tükettikçe daha fazlasını kazanmaya koşullanmış ‘İnsan’ , saygı ve onaylanmayı hak etmek için de bu yarışın içine sürüklenir ve artık özgür değildir. Düşünmeyi ve sorgulamayı bırakmış, bu çılgın düzen içersinde yarışı önde bitirmek için çabalar durur sadece…

İnsan, kazandığını düşündüğü noktada, yenilgisini başlatmış olur. Eşyalar ve nesneler, bizi bir kenara ederek, hayatımızın başrolünü eline geçirmiştir artık… Tükettikçe anlamsızlık duygusu, tatminsizlik, yetersizlik duygusu azalacağına, katlanarak devam eder.

İonesco’nun yarattığı dünya ve kişiler, halen yaşamakta olduğumuz dünyanın içinden çekilip alınmışlardır ve izdüşümleri hayatlarımızın neredeyse çok benzeridir. İonesco, anlamsızca çoğalma telaşı içindeki insanı, kendine özgü absürd yaklaşımıyla ele almıştır.

Tüketim toplumunun bireysel ilişkileri, değer ölçülerini, hatta gerçek aşkı ve sevgiyi yerle bir ettiği hayatlarımızın uyumsuzluğu, bitkinlik yaratan dünyanın ortasında, hala yaşama isteği ve anlamlandırma umudu ile muhalifliğimizi korumaya çalıştığımız için seçilmiştir.

Oyun: YENİ KİRACI (Le Nouveau Locataire)
Yazan: Eugène Ionesco
Çeviren: Pınar Güzelyürek Çelik
Yöneten: Laçin Ceylan
Yönetmen yardımcıları: Enginay Gültekin, Oben Boy, Nazif Uğur Tan
Işık: Metin Belgin, Önder Ay
Dekor: Arzu Koç
Kostüm: Ayşegül Sümer, Türkü Şahin
Hareket ve dans düzeni: Senem Kalender
Müzik ve ses tasarımı: Erkan Bediroğlu
Müzik ve ses kumanda: Selkan Larlar
Grafik Tasarım: Bala Kavlakoğlu
Teknik ekip: Özlem Ölçeroğlu, Şebnem Ölçeroğlu
Proje sahibi: Bitiyatro
Süre: 1 saat 25 dakika

Oynayanlar
Adam: Murat Taşkent
Kapıcı: Devin Özgür Çınar
1.Hamal: Özbek Yıldız
2.Hamal: Fehmi Karaarslan
Kadın: Enginay Gültekin
Halisünasyon: Mustafa Gökçen Akbaş